نیاز جامعە بە اصلاحات امر محتومی است، اما سربرآوردن اصلاح طلبی بخودی خود امری محتوم و ضرورتی انکارناپذیر نیست. در واقع میان ضرورت اصلاحات و وجود اصلاح طلبان رابطە مستقیمی وجود ندارد. قبل از هر چیز بە این دلیل کە وجود اصلاح طلبان و تاثیرگذاری قابل توجە آنان بستگی مستقیم بە چگونگی کنش حاکمیت هم دارد.

در ارزش گذاری این دو مورد، می توان گفت کە خواست تغییر در سیاستهای کلان جمهوری اسلامی خواستی اساسی تر است زیرا کە بدون آن نمی توان از شروع عادی سازی روابط گفت. در واقع محاصرە اقتصادی کشور در مرحلە دوم می آید، و اگر بواقع خواهان تحول بنیادین در روابط دو کشور باشیم، این جمهوری اسلامی است کە سهم بیشتر نسیب آن می شود.

شیلی البتە هنوز راە درازی در پیش دارد. پیشبرد جامعەعادلانە از طریق دمکراتیک و با حضور جناح راست امر آسانی نیست، اما واقعیت امر این است کە در غیاب جناح راست هم، چپها بە دیکتاتوری تمایل پیدا کردە و بتدریج از اهداف اعلام شدە خود دور می شوند.

خلاصە خاطرات بچگی ما با خاطرات بزرگسالیمان هم بە یمن تشدید چنین فرهنگی توسط قدرت سیاسی در ایران، در هم آمیختەاند. و پسران بد هنوز آنقدر قوی اند کە میلیونها میلیون ایرانی را بە طرف غرب کوچانیدەاند، و اما یک غربی در کشور خوبان هنوز کە هنوز است تقاضای پناهندگی نکردەاست. و بنازم قدرت شیطان را!

کشوری کە ادامە منطقی فعالیتهای اقتصادی آن کاملا وابستە بە سیستمها و امکانات جهانیست، امکاناتی کە آمریکا بر آنها چیرەاست، اما حاکمیتش بە گاە مذاکرات، با برخوردی بچگانە و با قهر و عشوە و اکراە با آن برخورد می کند و در همان حال درخواست دارد کە باید بتواند از همە فرصتها و امکانات موجود بهرەمندشود، واقعا عقل را از کلە آدمی می پراند! آمریکا ستیزی جمهوری اسلامی، پیش از آنکە ستیزی منطقی باشد، بر پایە برخوردهای بچەگانەای پی ریزی شدە کە هیچ ربط مستقیم و مترقیانەای با عقب راندن منافع سلطە جهانی ندارد.

برای اینکە معادلە را شکست و حکومت با آنها گفتگو کند، باید از بطن جامعە نیرو جذب کرد و آنگاە گوش شنوائی در حاکمیت یافت. اصلاح طلبان از ترس تکرار تجربە اپوزیسیون و امکان حذف قطعی اشان، وارد این مرحلە نمی شوند. آنان تصمیم گرفتەاند بمانند، حال تحت هر شرایطی. اما آیا آنها براستی چنین امکانی ندارند، و یا نمی خواهند از آن استفادە کنند؟

جمهوری اسلامی، انتخاب کرد کە غربی نباشد، و غربی نبودن یعنی نفی لیبرالیسم، همانگونە کە شرقی نبودن بە معنای نفی کمونیسم روسی بود. و ادامە این انتخاب، جائی کە مفاهیم لیبرالیستی و کمونیستی در ذات خود مفاهیمی جهان شمول اند، بە معنای عمق بخشیدن بە این 'نفی'، یعنی وارد شدن بە مرحلە دشمنی با آمریکاست. پس قبل از آنکە علت نزدیک شدن جمهوری اسلامی بە روسیە و چین، سیاستهای ایالات متحدە باشد، ناشی از همان انتخابی است کە جمهوری اسلامی از اوائل بە قدرت رسیدن خود داشتەاست. یعنی دشمنی.

ارزیابی منطقی حکم می‌کند که برای پیشرفت مذاکرات وین، در جهت رها شدن مردم از فشارهای کمرشکن محاصرۀ اقتصادی، تیم مذاکره کنندۀ جمهوری اسلامی مذاکرات را روندی برای رسیدن به توافق ببیند و به جای ارائه‌ی دو سند با خواست‌های حداکثری، پیش‌نویس یا پیش‌نویس‌هایی را برای صیقل خوردن و تدوین نهایی در روند مذاکرات روی میز بگذارد، و بر این نکتە بیشتر تاکید کند کە "در صورت موافقت طرفهای مقابل، پیشنهاد سوم و تکمیل کنندەای ارائە خواهدکرد.

وجود تنها یک پاراگراف در متن بیانیە در مورد جمهوری اسلامی (کە البتە این بخش هم با رژیم پهلوی تقسیم شدەاست)، شبە برانگیز است. در روز حقوق بشر، نقل مکان کردن از عرصە ملی مبارزە بە عرصە جهانی، بدون اینکە ابزار آن را داشتە باشیم، تنها ناشی از عدم واقع بینی سیاسی است. نقد غرب و یا جهان خارج خوب است، اما جایگاە اصلی مبارزە ما داخل کشور است.

بیژن عبدالکریمی از جملە فیلسوفان ایرانیست کە برای برون رفت از شرایط بحرانی کشور، معتقد بە راهی میانیست و از جملە در این مورد بە بنیان نظری شریعتی معتقد است کە بە نظر او توانست راە آشتی میان عصر مدرن و سنت را در کشور بیابد. باید گفت کە شکست نظرات شریعتی و عدم توفیق نظری آن در مقطع انقلاب بوضوح نشان می دهد کە نسخەهای این چنینی جوابگو نیستند.

بحران در برجام فرصت بسیار خوبیست تا جمهوری اسلامی بتواند با برجستە کردن دشمن و امنیتی کردن بیشتر جو داخلی، کە بویژە خود را در سرکوب برهنە و خونین اعتراضات مردمی باز می یابد، دست بە خالص سازی گفتمانی در سطح قدرت سیاسی بزند. یکسان سازی گفتمانی در سطح حاکمیت، در واقع بە معنای پایان دادن بە پدیدەای است کە آنان آن را تحت نفوذ غرب توصیف کردەاند، نفوذی کە هر چە زودتر باید بە آن پایان دادەشود.

هدف جمهوری اسلامی در واقع رفع تحریمهای ظالمانە نیست، بلکە برجام را هم میدانی برای مانور سیاسی و ایدئولوژیکی قرار دادەاند. آنان اگر در واقع بە رفع محاصرە اقتصادی می اندیشند و زندگی ملت برایشان اهمیت داشت، در سیاست کلی و استراتژیک خود نسبت بە ایالات متحدە بازنگری می کردند و برای مقابلە با نیات جهانخواری آن، نە از طرق جنگ لفظی و قطع روابط، بلکە از راههای دیپلماتیک و سیاسی وارد می شدند.