در فاصله کودتای ۱۳۳۲ تا انقلاب ۱۳۵۷، در شرایطی که حکومت شاه هرگونه حرکت مستقل اجتماعی و سیاسی را کنترل، محدود و سرکوب می‌کرد، جنبش زنان استراتژیِ جدیدی را برای پیشبرد خواسته‌هایش در پیش گرفت. در چهار مقاله‌ای که به بررسی این دوره می‌پردازد، نخست ساختار گروه‌های زنان در این دوره بررسی و به شبکه‌های همکاری و ارتباطی بین این گروه‌ها پرداخته شده است، و پس از آن تلاش‌های فعالان زن برای محقق کردن مطالبات‌شان، به‌ویژه در رابطه با کسب حق رأی و تغییر قوانین خانواده مرور شده است.

جنبش زنان چگونه در ایران شکل گرفت و توانست زنان را از کنج اندرونی‌ها به مدرسه و دانشگاه بفرستد؟ زنان ایرانی چطور حق رأی گرفتند، و چرا پس از پیروزی در تغییر دادن بخشی از قوانین نابرابر، همه‌ی دستاوردها را به یک‌باره از دست دادند؟ در این مجموعه مقاله، با مرور تاریخ جنبش زنان در ایران، به جست‌وجوی پاسخ‌هایی برای این پرسش‌ها می‌پردازیم.

از خاکستر زنان مبارز سوخته در آتش طمع و قساوت سرمایه‌داری و مردسالاری در هشتم مارس ۱۹۰۸ ققنوسی جان گرفت که از صد و ده سال پیش تاکنون بر فراز جهان در پرواز است و الهام‌بخش مبارزات زنان به جان آمده از ستم جنسیتی و نابرابری طبقاتی شده است.

ما جمعی از زنان در هفدهم اسفند و مقارن با روز جهانی زن، با بزرگداشت یاد و خاطره زنان مبارزی که از انقلاب مشروطیت تاکنون برای احقاق حقوق خود از پای ننشسته‌اند، گرد هم آمده‌ایم تا نارضایتی و اعتراض خود را به وضعیت ناگوار و رو به قهقرای زنان و پایمال شدن حقوق انسانی و اجتماعی‌مان اعلام نماییم و بار دیگر مطالبات نادیده گرفته شده و بر زمین مانده‌مان را در فضای عمومی جامعه یادآوری کنیم.

در ایران نیز در پایانه سال ۹۶ شاهد جهش مهمی در مبارزه علیه آپارتاید جنسی بودیم که در آن زنان با نافرمانی پرشکوه خود در انظارعمومی حجاب از سر برگرفتند و لرزه براندام نظام ارزشی و کنترلی رژیم و سیستم ولایت فقیه هم چون نماد ادغام قدرت و دین و مردسالاری افکندند. بطوری که برخی از تحلیل گران نزدیک به جناح های رژیم آن را یکی از دو چالش بزرگ نظام در سال جدید می دانند...

گفتن ندارد که هدف این یادداشت کوتاه، ارزش‌گذاری یا نمره‌دادن به ویژگی‌های هیچ‌یک از فعالان نسل قدیم و جدید نیست بلکه صرفاً تأکید بر این واقعیت است که طی سال‌های اخیر جامعه ایران به راستی شخم زده شده و تغییراتی اساسی رخ داده که به تبع آن نسل جدیدی از کنشگران اجتماعی را با روش و منش خاص خود آفریده است.

درکشوری که ... حدود 60 درصد از میلیونها دانشجو ودانش آموخته اش را دختران تشکیل می دهند بستن یوغ حجاب اجباری درمیان و دراز مدت و پایمال کردن حقوق انسانی زنان وشهروند درجه دوم انگاشتن شان دیگر ممکن نمی نماید. اقدام و کنش شجاعانه ویدا موحد و دیگر دختران خیابان انقلاب که در رسانه های گروهی و فضای مجازی به گستردگی بازتاب یافت و موضوع حجاب اجباری و ستم دهشتبار 4 دهه ای به زنان ایرانی را به یکی از مهمترین موضوع های پهنه ی سیاست و اجتماع در ایران بدل ساخت وواکنش های همدلانه و رزمجویانه ی بسیاری برانگیخت، بی تردید به گونه های دیگری ادامه خواهد یافت و افزون بر حجاب اختیاری دیگر خواسته های حقوقی زنان ایرانی وبرابری کامل مرد وزن ...

مجسمگی زنان در پی بر انگیختن احساس مشترک موجود بین تمامی انسان‌هایی است که امر سیاسی آنها را به منزله بدن‌های بی سر از متن به حاشیه رانده است. در این وضعیت به میخ و چوب زدن چارقد کنشی جهت فراتر رفتن از قلمروهایی است که نظام قدرت و سرمایه برای انسان‌ها ساخته و هر کس را به بهانه ای درون آنها جا داده است. قدرت انحصار طلب بر هراندامی برچسبی می زند تا تبعیض علیه آن را روا جلوه دهد.

صدای این زنان که، در سکوت، روسری از سر برداشته‌اند بلندترین صدای اعتراضی است که پس از اسفند ۵۷ و تیر ۵۹ در مخالفت با حجاب اجباری به گوش می‌رسد.

من اعتقاد دارم یک فیلم فمینیسیتی به قدرت کاراکتر فیلم بستگی دارد. در تاریخ برزیل، زنان کمی مانند دکتر نیسه سیلویرا مهم هستند. یک زن فمینیست، یک پزشک قهار و یک انسان‌گرای بزرگ. زنی که علیه نظام مبارزه کرد، علیه وضعیت موجود با یک کار بسیار مثبت ایستاد. کسی که در جستجوی مهربانی و درک متقابل در مواجه با دیگران بود. نیسه یک مبارز بود. او که می‌خواست انقلابی در تاریخ جهان ایجاد کند نیاز به شجاعت، جسارت و عزم زیادی داشت. یک زن که قادر بود توانمندی خودش را با این که در حاشیه قرار داشت، درک کند.